BMI i siatki centylowe

Czy 12-letnia Ania ważąca 35 kg i mająca 142 cm wzrostu rozwija się prawidłowo?

Jeśli znasz już te zagadnienia, to od razu kliknij w poniższy link do kalkulatora BMI.

Prawie 200 lat temu belgijski matematyk Quetelet zaprezentował efekt swoich długich badań nad różnymi "miarami" opisującymi ludzi, w tym przede wszystkim masy i wzrostu. Poniżej statystyczny obraz zmian masy i wzrostu z biegiem ludzkich lat. (źródło: Sur l’homme ..., t. 2, s. 329)



Quetelet podsumował swoje badania nad wzrostem i masą ciała ludzi odkryciem, że jest pomiędzy nimi pewna zależność. 50 lat temu zależność ta dostała swoją nową nazwę BMI (Body Mass Index) i przedstawia się ją takim wzorem: gdzie: m to masa ciała (w kg), h to wzrost (w m).

Jak to działa? Obliczmy BMI wspomnianej w tytule Ani - waży 35 kg i ma 142 cm wzrostu, czyli dla wzoru 1,42 m.
Obliczamy:
Teraz użyjemy specjalnych wykresów opracowanych osobno dla każdej płci i znajdziemy punk o współrzędnych (12, 17.3) (12 to wiek Ani, a 17,3 to jej BMI)


Czerwony punkt wskazuje "gdzie jest teraz Ania" - widać, że znajduje sie w pasie oznaczonym "waga w normie".

Dodajmy jeszcze "czyste" wykresy i dwa ćwiczenia, które pozwolą poćwiczyć obliczanie BMI (powiesz - widzę tylko jedno! Naprawdę nie kusi cię obliczyć swoje BMI?)

Ćwiczenie: Mama 14-letniego Jacka marwi się, że syn za mało je jak na swoje 172 cm wzrostu. Jeśli waży 45 kg, to czy ma powód do zmartwienia?

Jest jasne, że pisemne lub kalkulatorowe obliczanie BMI jest czasochłonne i odbiera ochotę na jego analizowanie, dlatego też skorzystaj z gotowego narzędzia:




Lekarze oprócz BMI stosują inne narzędzia do oceny rozwoju dzieci, w tym przede wszystkim siatki centylowe. Jak one "działają"? Siatki centylowe składają się zazwyczaj z 7 krzywych, które pokazują, jaki procent dzieci w całej populacji w danym wieku ma większą i mniejszą wartość pomiaru np. masy ciała.
Oto przykład: Trzymiesięczny Jacuś waży 6 kg. Po zaznaczeniu na siatce centylowej dla chłopców punktu (3, 6) (czyli 3 miesiące i 6 kg) widzimy, że czerwony punkt jest na pasie 75 centyli, co oznacza, że 75% jego rówieśników ma taką samą lub mniejszą masę ciała, a 25% waży więcej. Wartości poniżej 3 oraz powyżej 97 centyla są alarmujące i wymagają konsultacji lekarskiej.


Prawdziwą korzyść z siatek centylowych przynosi nie tyle pojedynczy pomiar, co ich seria, gdyż wtedy doskonale widać jak przebiega rozwój dziecka - jeśli punkty biegną zawsze w tym samym przedziale centylowym (lub w dwóch sąsiednich), to oznacza prawidłowy rozwój (zobacz przykład poniżej).



Siatki centylowa dla dzieci do 5 lat są tutaj


Wracając do BMI - oto problem na "przysłowiową 6" - Quetelet w swojej książce napisanej 200 lat temu podał jeszcze taką zależność:



co po polsku oznacza: w trakcie rozwoju kwadraty wag w różnym wieku są jak piąta potęga wysokości (czyli wzrostu).

Czy to prawda?