Czy 12-letnia Ania ważąca 35 kg i mająca 142 cm wzrostu rozwija się prawidłowo?
Jeśli znasz już te zagadnienia, to od razu kliknij w poniższy link do kalkulatora BMI.
Prawie 200 lat temu belgijski matematyk Quetelet zaprezentował efekt swoich długich badań nad różnymi "miarami" opisującymi ludzi, w tym przede wszystkim masy i wzrostu. Poniżej statystyczny obraz zmian masy i wzrostu z biegiem ludzkich lat. (źródło: Sur l’homme ..., t. 2, s. 329)
Quetelet podsumował swoje badania nad wzrostem i masą ciała ludzi odkryciem, że jest pomiędzy nimi pewna zależność. 50 lat temu zależność ta dostała swoją nową nazwę BMI (Body Mass Index) i przedstawia się ją takim wzorem:
gdzie: m to masa ciała (w kg), h to wzrost (w m).
Jak to działa? Obliczmy BMI wspomnianej w tytule Ani - waży 35 kg i ma 142 cm wzrostu, czyli dla wzoru 1,42 m.
Obliczamy:
Teraz użyjemy specjalnych wykresów opracowanych osobno dla każdej płci i znajdziemy punk o współrzędnych (12, 17.3) (12 to wiek Ani, a 17,3 to jej BMI)
Czerwony punkt wskazuje "gdzie jest teraz Ania" - widać, że znajduje sie w pasie oznaczonym "waga w normie".
Dodajmy jeszcze "czyste" wykresy i dwa ćwiczenia, które pozwolą poćwiczyć obliczanie BMI (powiesz - widzę tylko jedno! Naprawdę nie kusi cię obliczyć swoje BMI?)
Jest jasne, że pisemne lub kalkulatorowe obliczanie BMI jest czasochłonne i odbiera ochotę na jego analizowanie, dlatego też skorzystaj z gotowego narzędzia:
Lekarze oprócz BMI stosują inne narzędzia do oceny rozwoju dzieci, w tym przede wszystkim siatki centylowe. Jak one "działają"? Siatki centylowe składają się zazwyczaj z 7 krzywych, które pokazują, jaki procent dzieci w całej populacji w danym wieku ma większą i mniejszą wartość pomiaru np. masy ciała.
Oto przykład: Trzymiesięczny Jacuś waży 6 kg. Po zaznaczeniu na siatce centylowej dla chłopców punktu (3, 6) (czyli 3 miesiące i 6 kg) widzimy, że czerwony punkt jest na pasie 75 centyli, co oznacza, że 75% jego rówieśników ma taką samą lub mniejszą masę ciała, a 25% waży więcej. Wartości poniżej 3 oraz powyżej 97 centyla są alarmujące i wymagają konsultacji lekarskiej.
Prawdziwą korzyść z siatek centylowych przynosi nie tyle pojedynczy pomiar, co ich seria, gdyż wtedy doskonale widać jak przebiega rozwój dziecka - jeśli punkty biegną zawsze w tym samym przedziale centylowym (lub w dwóch sąsiednich), to oznacza prawidłowy rozwój (zobacz przykład poniżej).
Siatki centylowa dla dzieci do 5 lat są tutaj
Wracając do BMI - oto problem na "przysłowiową 6" - Quetelet w swojej książce napisanej 200 lat temu podał jeszcze taką zależność:
co po polsku oznacza: w trakcie rozwoju kwadraty wag w różnym wieku są jak piąta potęga wysokości (czyli wzrostu).
Czy to prawda?